Εσείς πόσα είδη γάλακτος γνωρίζετε; Μη βιαστείτε να απαντήσετε πριν σκεφτείτε πόσο μεγάλο είναι το ράφι στο ψυγείο του σουπερμάρκετ. Υπάρχει, λοιπόν, το αγελαδινό, το κατσικίσιο, το πρόβειο αλλά τα τελευταία χρόνια οι καταναλωτές προτιμούν και τα γάλατα από φυτικές πηγές. Έτσι, στο εμπόριο πλέον μπορεί κανείς να βρει γάλα αμυγδάλου, σόγιας αλλά και καρύδας. Ας τα πάρουμε, όμως, από την αρχή. Το πρώτο γάλα που γεύεται ο ανθρώπινος οργανισμός είναι αυτό που παίρνει μέσω του μητρικού θηλασμού λίγες ώρες μετά τη γέννησή του. Όπως, είναι φυσικό έχετε διαγράψει από τη μνήμη σας τη γεύση του αλλά το γάλα αυτό που ονομάζεται πρωτόγαλα (στα λατινικά: Colostrum, ενώ στα αρχαία: πύαρ) και είναι ένα συμπύκνωμα πολύτιμων θρεπτικών συστατικών.
Για την ακρίβεια το πρωτόγαλα ή μανόγαλα είναι η πρώτη ουσία που δημιουργείται στους μαστικούς αδένες όλων των θηλαστικών μετά τον τοκετό. Το νεογέννητο καταναλώνει αυτό το σημαντικό, γαλακτοειδές φαγητό κατά τις πρώτες ώρες της ζωής του πριν αρχίσει να παράγεται και να καταναλώνεται το αληθινό γάλα. Είναι πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά που το καθιστούν τη πρώτη και σημαντικότερη διατροφική πηγή για την ανάπτυξη του ανοσοποιητικού συστήματος του νεογνού στα πρώτα στάδια της ζωής του.
Το πρωτόγαλα είναι παρόμοιο με το γάλα, αλλά περιέχει πολλούς σημαντικούς βιολογικούς παράγοντες που είτε δε βρίσκονται στο γάλα είτε βρίσκονται σε πολύ μικρότερες ποσότητες. Σε σύγκριση με το γάλα είναι υψηλότερο σε πρωτεΐνες και χαμηλότερο σε λακτόζη. Η μεταβαλλόμενη σύνθεση του πρωτογάλακτος και του γάλακτος της μητέρας αντικατοπτρίζει τις μεταβαλλόμενες ανάγκες του μωρού, καθώς μεγαλώνει από νεογέννητο ηλικίας λίγων ωρών μέχρι ηλικίας λίγων ημερών.
Λιπαρά γάλακτος και λιποδιαλυτές βιταμίνες: Τα λιπαρά γάλακτος στο πρωτόγαλα είναι σε υψηλή περιεκτικότητα. Στην ουσία γίνονται φορείς λιποδιαλυτών βιταμινών, δηλαδή είναι πιο πλούσια σε βιταμίνες Α, D, E και K σε σχέση με κανονικό γάλα.
Ανοσολογικοί παράγοντες: Το πρωτόγαλα είναι πλούσιο σε ορμόνες και πρωτεΐνες που βοηθούν το νεογέννητο να καταπολεμά του παθογόνους μικροοργανισμούς. Είναι πηγή ανοσοσφαιρινών, οι οποίες έχουν αντιμικροβιακές και άλλες προστατευτικές βιολογικές δράσεις. Οι ανοσοσφαιρίνες στο πρωτόγαλα προσφέρουν παθητική ανοσία στο νεογνό και το προστατεύουν από εντερικές μικροβιακές μολύνσεις. Άλλοι ανοσολογικοί παράγοντες που βρίσκονται στο συγκεκριμένο γάλα είναι οι κυτταροκίνες. Οι ουσίες αυτές παίζουν ουσιαστικό ρόλο στην ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος και ειδικά των λευκών αιμοσφαιρίων. Επιπλέον, μέχρι σήμερα έχουν προσδιοριστεί στο πρωτόγαλα περίπου 20 διαφορετικά αντισώματα έναντι διαφόρων μικροβίων, όπως η E.coli, η σαλμονέλα, ο στρεπτόκοκκος, ο σταφυλόκοκκος, το ελικοβακτήριο του πυλωρού κ.ά.
Παράγοντες ανάπτυξης: Οι αυξητικοί παράγοντες στο πρωτόγαλα είναι πρωτεΐνες και ορμόνες, όπως η αυξητική ορμόνη, που διεγείρει την ανάπτυξη νέων κυττάρων. Περιέχονται και άλλοι παράγοντες ανάπτυξης που ομοιάζουν με ινσουλίνη. Αυτοί βοηθούν τα κύτταρα του δέρματος να μεγαλώσουν και να αναπτυχθούν, να αναγεννήσουν ιστούς σε όλο το σώμα, να προωθήσουν την πήξη του αίματος και να κατευθύνουν την αποθήκευση της γλυκόζης ή του σακχάρου στο αίμα ως γλυκογόνο.
Αντιοξειδωτικοί παράγοντες: Κατά τη γέννησή του το νεογνό έρχεται απότομα σε επαφή με το οξυγόνο του περιβάλλοντος, μόλις εξέλθει από τη μήτρα. Επιπλέον, κατά τη νεογνική αλλά και τη βρεφική ηλικία οι φυσικοί αντιοξειδωτικοί μηχανισμοί του οργανισμού δεν είναι πλήρως ανεπτυγμένοι. Το πρωτόγαλα περιέχει πολλούς αντιοξειδωτικούς παράγοντες τόσο σε ενζυμική όσο και σε μη ενζυμική μορφή που προστατεύουν το νεογνό από τη συσσώρευση ελευθέρων ριζών.
Το ιδανικό θα ήταν το πρωτόγαλα να συνεχίζεται να λαμβάνεται από τον ανθρώπινο οργανισμό, τουλάχιστον μέχρι τα πρώτα χρόνια της ανάπτυξής του. Αυτό, βέβαια, δεν μπορεί να επιτευχθεί με το βιολογικό τρόπο. Ωστόσο, έχει διαπιστωθεί ότι το πρωτόγαλα βοοειδών παρέχει ανοσολογικούς και αυξητικούς παράγοντες, οι οπο είναι σχεδόν ίδιοι με αυτούς που βρίσκονται στο ανθρώπινο. Οι αγελάδες παράγουν τις 2 πρώτες ημέρες 36 λίτρα πρωτόγαλα εκ των οποίων το νεογέννητο χρειάζεται μόνο 16 λίτρα. Το πλεόνασμα μπορεί να συλλεχθεί και να χρησιμοποιηθεί από τους ανθρώπους, ως συμπλήρωμα διατροφής.
Οι επιστήμονες, είχαν αντιληφθεί από πολύ νωρίς τη θρεπτική αξία του πρώτου υγρού, που θρέφει τα νεογνά. Μετά από έρευνες που απέδειξαν τη μοναδική του σύσταση επικεντρώθηκαν στη συλλογή του από βοοειδή. Οι περισσότερες κλινικές μελέτες για το πρωτόγαλα αφορούν την ενίσχυση του ανοσοποιητικού. Έτσι, η χορήγησή του σε συμμετέχοντες διαφόρων ηλικιών (παιδιά και ενήλικες) είναι ευεργετική για τις λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος. Γενικά του αποδίδονται αντιβακτηριακές και αντιιικές δράσεις, οι οποίες είναι σημαντικές ειδικά στις συχνές μεταδιδόμενες λοιμώξεις του χειμώνα.
Εμπιστευτείτε συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν πρωτόγαλα από ελεγχόμενες φάρμες βοοειδών. Η σύστασή του επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες όπως:
Ιδιαίτερα, αν πρόκειται να το λάβουν μικρά παιδιά για να ενισχύσουν το ανοσοποιητικό τους ενάντια στις μεταδιδόμενες λοιμώξεις σε σχολεία και παιδικούς σταθμούς, δώστε σημασία τόσο στην ποιότητα, όσο και στη μορφή λήψης. Για παράδειγμα, το πρωτόγαλα σε μορφή σκόνης, όπως το KinderImmunDr. Wolz είναι μία ιδανική μορφή, καθώς μπορεί να καταναλωθεί αυτούσιο στο στόμα ή να προστεθεί σε ροφήματα ή στο φαγητό.
Greek 
English